คำถาม:
สมัยพุทธกาล มีการสวดมนต์ตามบ้านอย่างสมัยนี้หรือเปล่าครับ?
คำตอบ:
จริงๆ แล้วสมัยพุทธกาลเท่าที่รู้มา ไม่มี แต่ว่ามีเทศน์หรือการกล่าวอนุโมทนาตามบ้านที่นิมนต์พระไปฉันภัตตาหาร มีหลักฐานปรากฎว่ามีกรณีที่ต้องปฏิบัติอย่างนี้อยู่ 2 กรณี คือ
กรณีที่ 1 เมื่อมีใครนิมนต์พระพุทธเจ้ากับพระภิกษุ 500 รูป ไปฉันภัตตาหารที่บ้าน พอฉันเสร็จเรียบร้อยแล้ว จะมีการให้พร พระที่จะให้พรก็ขึ้นอยู่ว่า พระสัมมาสัมพุทธเจ้ากำหนดให้พระภิกษุรูปใดให้พร สมมติว่าทรงให้พระ ก. ให้พร พระรูปอื่นนอกนั้นก็กลับวัดหมดแม้แต่พระองค์ก็เสด็จกลับ ให้พระรูปนั้นให้พรแก่ญาติโยมในบ้าน เพียงรูปเดียว หรือบางทีญาติโยมขอให้พระรูปไหนให้พรก็ระบุไปเลย เช่น หลวงพ่อ ก. เดี๋ยวให้พรพวกกระผมด้วยนะ พอโยมระบุชื่อพระที่จะให้พรแล้ว พระนอกนั้นก็กลับวัด
แต่ภายหลัง ต่อมามีความจำเป็นต้องเปลี่ยนแปลง เพราะพระภิกษุบางรูปที่เพิ่งบวช อาจถูกญาติโยมระบุชื่อขึ้นมา จะให้ท่านให้พรทันที ท่านให้ไม่ได้หรอก แล้วจะแก้ไขอย่างไร ท่านก็แก้โดยแทนที่จะอยู่ให้พรเพียงองค์เดียว ท่านเปลี่ยนใหม่เป็นว่า ที่มาฉันกี่องค์ๆ นิมนต์ให้พรพร้อมๆ กันเลย เพราะฉะนั้นก็ต้องใช้บทให้พรบทเดียวกัน จึงเกิดธรรมเนียมอย่างนี้ขึ้นมาในภายหลัง
กรณีที่ 2 การสวดมนต์ตามบ้าน อย่างเช่นสวดพระปริตร สวดธัมมจักกัปปวัตตนสูตร เป็นต้น ที่เราเคยไปฟังกัน เมื่อก่อนนี้เวลาพระสัมมาสัมพุทธเจ้าเสด็จไปไหน ไปพบใคร พระองค์ก็เทศน์ให้เขาฟังตามเหตุการณ์ตามจริตของบุคคล ต่อมาภายหลัง เมื่อพระสัมมาสัมพุทธเจ้าเสด็จดับขันธปรินิพพานแล้ว ญาติโยมอยากฟังเทศน์บทที่เคยทรงเทศน์ ก็นิมนต์พระไป
พระท่านก็เลยเอาบทที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าเทศน์สมัยก่อนโน้นมาเรียบเรียง ท่องกันให้ได้ แล้วมาสวดให้โยมฟัง แม้จะได้สาระไม่มากเท่าที่พระพุทธองค์เคยเทศน์ไว้ อย่างน้อยก็ได้ประโยชน์เป็นการฟื้นความจำ ถ้าโยมไม่เคยฟังมาเลย ก็ถือว่าแทนการเทศน์ก็แล้วกัน แน่นอนว่าการเทศน์ ย่อมจะต้องได้ผลดีกว่าการสวดมนต์
อย่างไรก็ตามในบางครั้งในบางวาระ ถ้าการสวดมนต์ทำได้ง่ายกว่า และเหมาะสมกับสถานที่กว่า ก็เลือกการสวดมนต์แทนการเทศน์ แม้ในสมัยพุทธกาลก็จัดให้เหมาะสมกับกาลเทศะกันไปอย่างนี้
โอวาท หลวงพ่อทัตตชีโว (คุณครูไม่เล็ก)
วันที่
ที่มา
เรียบเรียงจากรายการหลวงพ่อตอบปัญหา ทาง DMC
บทความหลวงพ่อตอบปัญหา