คำถาม:
การรดน้ำดำหัว มีประเพณีเป็นมาอย่างไรคะ เด็กควรรดน้ำให้ผู้ใหญ่ หรือผู้ใหญ่ควรรดให้เด็กกันแน่คะ?
คำตอบ:
ประเพณีของปู่่ย่าตาทวดที่ดีงามมีมาก ประเพณีรดน้ำดำหัวหรือประเพณีรดน้ำขอพรเป็นประเพณีทางโลก กระทำในวันสงกรานต์ เนื่องจากวันสงกรานต์อยู่ในช่วงหน้าร้อน ความที่อากาศร้อนมาก จึงคิดเตรียมน้ำมารดกันให้เย็นชุ่มฉ่ำ แต่ไม่ได้ใช้วิธีสาดกัน โครมๆ อย่างที่ทำกันในบางแห่งในปัจจุบันนี้หรอกนะ
ปู่่ย่าตาทวด เมื่อเริ่มธรรมเนียมนี้ขึ้นมา ท่านเอาน้ำฝนที่เก็บไว้อย่างดีมาใส่ขันเงินขันทองใบใหญ่ที่สุดที่ท่านมี ใส่น้ำหอม อบดอกมะลิวางไว้หน้าพระพุทธรูปตลอดคืน แล้วท่านก็นั่งสมาธิ(Meditation)ตั้งแต่หัวค่ำนึกแผ่เมตตาแผ่ความปรารถนาดีลงในน้ำนั้น
รุ่งเช้าท่านก็อุ้มขันน้ำลอยดอกมะลินั้นมาหน้าบ้านลอยขัน หรือจอกใบเล็กๆ ไว้ พอพบใครที่ต้องการอวยพรให้ ท่านก็กล่าวคำขออนุญาตรดน้ำ คนรับก็ก้มหลังให้รด คนรดน้ำก็ให้พรไปด้วย ถ้าอีกฝ่ายหนึ่งเตรียมน้ำไว้เช่นกัน ก็จะรดน้ำอวยพรให้เป็นการตอบแทน
การรดน้ำอวยพร เป็นกุศโลบายในการประสานใจ ในคนเรานี่อุปมาเหมือนแผ่นดิน คือแผ่นดินถึงจะแตกระแหง พอได้รับน้ำฝนที่ตกมาซู่เดียว แผ่นดินก็ประสานเป็นเนื้อเดียวกันได้ ใจที่ได้รับน้ำคือความปรารถนาดีก็ประสานกันได้เช่นกัน
บางประเทศไม่รู้จักหาวันประสานใจ พอกระทบกระทั่งกันจากประเทศใหญ่ก็แตกกันเป็นฝ่ายๆ ไปเลย โอกาสรวมตัวกันใหม่ให้เหมือนเดิมก็ยาก จนมองไม่เห็นทาง เหมือนแผ่นดินแห้งจนแตกเป็นเม็ดกรวดเม็ดทราย รดน้ำเท่าไรๆ ก็ไม่มีวันประสานเป็นเนื้อเดียวกันได้
ประเพณีดั้งเดิมเป็นอย่างนี้ ก็ดัดแปลงกันมาเรื่อยๆ การรดน้ำดำหัวนิยมทำกันทางภาคเหนือมาก่อน และเป็นธรรมเนียมที่ผู้น้อยกระทำต่อผู้ใหญ่ หรือผู้สูงอายุ ปัจจุบันใช้กันทั่วไปในหลายวาระ ที่ต้องการแสดงมุทิตาจิตต่อผู้ใหญ่หรือผู้สูงอายุที่มีผู้เคารพนับถือมาก ส่วนมากจะใช้วิธีรดน้ำใส่มือท่าน และท่านผู้ใหญ่ก็จะกล่าวคำให้พรไปในขณะนั้นด้วย
ในท้องถิ่นชนบทบางแห่ง ไม่รดน้ำเพียงจอกเล็กๆ แต่รวมกันทั้งหมู่บ้านมาอาบน้ำให้ผู้เฒ่า ที่เคารพนับถือ ทุกคนพร้อมกันไปเลย ทั้งอาบน้ำ สระผม ประแป้ง ให้เสร็จสรรพ จึงเรียกพิธีในวันนี้ว่า “รดน้ำดำหัว” ถ้าผู้ใหญ่รดน้ำให้พรเด็ก ส่วนมากทำกันในพิธีมงคลสมรส ที่เรียกว่ารดน้ำสังข์ ประเพณีรดน้ำดำหัวนี้ดีมาก พยายามรักษาให้เป็นประเพณีที่นุ่มนวลไปนานๆ เถิดนะ
โอวาท หลวงพ่อทัตตชีโว (คุณครูไม่เล็ก)
วันที่
ที่มา
เรียบเรียงจากรายการหลวงพ่อตอบปัญหา ทาง DMC
บทความหลวงพ่อตอบปัญหา